INICIJATIVA ZAJEDNICE OPŠTINA KOMIČNA

Potpuno bespredmetna i komična inicijativa Zajednice opština za izmjene Zakona o radu kojim bi se kako oni navode precizno utvrdila ovlašćenja opština da sa socijalnim partnerima – Vladom i sidnikatom potpišu granski kolektivni ugovor koji reguliše zarade i druga primanja zaposlenih u
lokalnoj administraciji je klasični odraz diletantizma i nepoznavanja elementarnog pravnog sistema odnosno poretka države u kojoj živimo.
Hvaliti se javno neznanjem na način na koji to radi Zajednica opština je poseban odraz hrabrosti i na tome im treba čestitati, a odmah nakon toga izvršiti provjere diploma pravnicima koji su ovakvu inicijativu predložili i “sklepali“.

Zbog Crnogorske javnosti i članova sindikata Uprave i pravosuđa, čiji sam član rukovodstva, dužnost mi je da saopštim sledeće i to kada je u pitanju konkretno ova inicijativa, ali i pravna priroda Granskog kolektivnog ugovora, Zakona o radu i Zakona o lokalnoj samoupravi, kao i njihovih
međusobnih odnosa. Sporna inicijativa sadrži dugi niz pravnih kontradikcija ali pokušaću da se ograničim na one za koje smatram da su značajne.
Granski kolektivni ugovori predstavljaju najvažnije autonomne izvore radnog prava, istaknuti pravni teoretičari ga često nazivaju i profesionalnim izvorom radnog prava.

Specifičnost pravne prirode Granskog kolektivnog ugovora je klauzula in favorem laboratoris, što znači da kolektivnim
ugovorom mogu biti previđena prava zaposlenih u većem obimu nego u zakonu, dok nepovoljnija rješenja u odnosu na zakon nijesu dopuštena, upravo zbog naprijed navedenog, često možemo čuti da kolektivni ugovor ide korak dalje od zakona, ostajući u njegovim okvirima. Primjenu Granskog kolektivnog ugovora u pravnom sistemu, nakon što isti stupi na snagu, zakonodavac je jasno propisao, da se kolektivni ugovor primjenjuje neposredno i to u članu 181. stav Zakona o radu.

Ovdje nije potrebno tumačiti nikakve norme dovoljno je da ste elementarno pismeni, odnosno da znate da čitate da bi shvatili da u konkretnom slučaju lokalne samouprave nemaju ama baš nikakvog pravnog osnova da nakon što GKU stupi na snagu isti ‘potvrđuju’ ‘definišu’ ‘usklađuju’ bilo
kakavim odlukama lokalnih parlamenata jer se takve radnje direktno kose sa Zakonom o radu i po svom obrascu su potpuno neustavne, tako da, ukoliko bi ispitivali ustavnost i zakonitost odluka o zaradama lokalnih službenika i namještenika koje su donijete suprotno od GKU koji je na snazi, jasno je kakav bi bio pravni epilog.

Kada je riječ o nemuštim navodima Zajednice opština, da je Odredba o neposrednoj primjeni svih kolektivnih ugovora u koliziji sa članom 38 tačka 29 sistemskog Zakona o lokalnoj samoupravi kojim je utvrđena nadležnost skupštine opštine da donosi odluku o zaradama lokalnih službenika i
namještenika, valja samo postaviti jedno pitanje. Ukoliko je Zajednica opština sigurna da su dva zakona koja su sistemska za dvije različite
oblasti (oblast radnih odnosa i prava iz istog i oblast koja reguliše lokalnu samoupravu) u koliziji, zašto ne podnesu inicijativu Ustavnom sudu za ocjenu ustavnosti i zakonitosti propisa Zakona o radu i Zakona o lokalnoj samoupravi kada je ova oblast u pitanju?
Elementarno pismenim pravnicima jasno je da u konkretnom slučaju ne postoji nikakva kolizija pravnih propisa, upravo iz razloga jer propisi koji tretiraju kolektivne ugovore kroz sistemski zakon, Zakon o radu, u članu 1. definiše sledeće “ prava i obaveze zaposlenih iz radnog odnosa,
odnosno po osnovu rada, način i postupak njihovog ostvarivanja uređuju se ovim zakonom, kolektivnim ugovorom i ugovorom o radu.
Dakle iz naprijed citirane norme jasno je šta je uloga Zakona o radu u pravnom sistemu, dok Zakonom o lokalnoj samoupravi u članu 38 tačka 29 sistemskog između ostalih nadležnosti koje ima Skupština definisana je i nadležnost donošenja odluke o zaradama lokalnih službenika i namještenika, koja nije imperativno navedena već je nominalna u okviru djelokruga nadležnosti lokalnog parlamenta, u prevodu, lokalna samouprava kao pravni osnov za obračun zarada i primjenu novih koeficijenata bez ikakve zakonske smetnje može neposredno primijeniti Granski kolektivni ugovor bez potrebe za donošenjem odluke o zaradama u lokalnom parlamentu, jer ne postoji pravno i zakonsko utemeljenje za tako nešto, dakle, ne postoje Zakonske norme koje eksplicitnoi imperativno upućuju lokalnu samoupravu na donošenje bilo kakavih odluka nakon što GKU stupi na snagu. sa druge strane Zakonom o radu je jasno i eksplicitno navedeno da je primjena GKU neposredna. Na osnovu jasno precizirane zakonske norme iz domaćeg zakonodavstva jasno je na koji način se kolektivni ugovori primjenjuju i u tom dijelu nema nikakve mogućnosti za suprotno tumačenje ovih normi. Što se tiče imperativnih normi koje se odnose na dužnost i obavezu pregovaranja GKU između potpisnika odnosno socijalnih partnera, reprezentativnog sindikata i nadležnog ministarstva učesnici u pregovaranju i potpisivanju za državne organe i organizacije i organe lokalne samouprave su reprezentativna organizacija sindikata i Vlada i tom dijelu je zakonodavac precizno odredio uloge u sistemu pregovaranja kolektivnih ugovora.
Bilo kakva modifikacija u sistemu pregovaranja kolektivnih ugovora kako to potpuno neosnovano i neznaveno traži Zajednica opština svojom inicijativom, dovela bi do pravne konfuzije i otvorila mnoga pitanja, prvo i osnovno je pravno-procesna legitimacija poslodovca da pregovara i
zaključuje kolektivne ugovore. Već kod prvog pitanja dolazimo do zaključka da je sam predlog inicijative daleko od struke i nauke, dakle, ukoliko se kao pregovarač sa reprezentativnim sindikatom pojavljuje lokalna samouprava onda se Vlada odnosno nadležno ministarstvo moraju isključiti, jer
neće biti da zapošljeni imaju dva poslodavca a jedan sindikat.

Imajući u vidu da zakon o radu kao jedinog pregovarača kada su u pitanju kolektivni ugovori poznaje Vladu što je potpuno ispravno i u
skladu sa Ustavnim poretkom i relevantnim izvorima prava, jasno je da sa aspekta procesne legitimacije lokalne samouprave odnosno zajednice opština se ne mogu pojavljivati u svojstvu pregovarača kada su granski kolektivni ugovori u pitanju. Drugi sistemski problem je upravo vezan za
prethodni, zakonodavac je predvidio posebnu vrstu ugovora – kolektivni ugovor kod poslodavca, gdje je upravo prepoznao i precesno legitimisao neposrednog poslodavca da bude pregovarač odnosno potpisnik takvog ugovora, to što predstavnici lokalnih samouprava ne iniciraju i ne pregovaraju ovakve ugovore sa socijalnim partnerom-sindikatom je odraz njihove nezainteresovanosti a često nepoznavanja ove pravne oblasti. Dalje, imajući u vidu da je sindikalno udruživanje definisano po različitim strukovnim oblastima, konkretno u Sindikatu uprave i pravosuđa postoje različite strukovne i profesionalne oblasti nejasno je zašto bi u eventulanom pregovaranju primat imale lokalne samouprave a ne i ostale strukovne i profesionalne oblasti.
Zamislite da Granski kolektivni ugovor za oblast Uprave i pravosuđa, koji se primjenjuje na blizu 20.000 zapošljenih iz različitih strukovnih i profesionalnih oblasti svedete na inicijativu Zajednice opština u kojoj bi se lokalne samouprave pojavile kao pregovarači rame uz rame sa Vladom Crne Gore, zaista komičan predlog, nije potrebno da ste pravnik a da postavite logično pitanje gdje su u tim pregovorima neposredni predstavnici poslodavaca u Osnovnim i Višim sudovima i tužilaštvima? šta je sa strukovnim sindikatom vatrogasaca? šta je sa članovima Sindikata Uprave i pravosuđa kroz različita ministarstva i inspekcije, hoće li u pregovorima oko GKU i njih zastupati Zajednica opština ili bi trebalo da se svim neposrednim poslodavcima omogući podjednako pravo pregovaranja, što je samo po sebi potpuni pravni apsurd i non-sens, pa je upravo zbog toga zakonodavac, znajući prirodu sinikalnog organizovanja kao jedinog procesno legitimisanog pregovarača prepoznao državu -Vladu Crne Gore, odnosno nadležno ministarstvo.
Uloga države u sistemu kolektivnog pregovaranja, možemo reći da je trojaka: država se javlja kao zakonodavac, država se najčešće javlja kao najveći poslodavac i država vrlo često pokušava da pospiješi kolektivno pregovaranje. Sa druge strane subjekti granskih kolektivnih ugovora određeni su zavisno od grane, odnosno djelatnosti u kojoj se zaključuju. Tako, Zakon o radu u članu 184. predviđa da se granski kolektivni ugovor zaključuje u grani, djelatnosti, grupi, odnosno podgrupi.
Ako želimo da uvedemo pregovaranje i zaključivanje Granskog kolektivnog ugovora na bazi tripartizma, dakle uvođenjem treće strane u pregovaranje onda moramo biti svjesni pravnog haosa koji će zbog toga nastati. Potpuno je opravdano da se Opšti kolektivni ugovor pregovara i zaključuje na ovom osnovu, ali kada su u pitanju Granski kolektivni ugovori, prema našem zakonodavstvu postoji jasan bipartitni model čijom modifikacijom bi došlo do niza lančanih pravnih kolizija.

PREDSJEDNIK SINDIKATA OPŠTINE PLAV

Mirza Šabović,Dipl.pravnik